– پارابن (Paraben) چیست؟

این ماده به طور وسیعی در مواد آرایشی استفاده می شود و نوعی نگهدارنده محسوب می شود که از رشد میکروب ها جلوگیری می کند. همیشه روی برچسب لوازم آرایشی به دنبال واژه paraben یا عبارت های propylparaben و ethylparaben باشید، زیرا این مواد شیمیایی می توانند باعث اختلالات غددی و هورمونی شوند.

parabenپارابن یک نگهدارنده است که در اغلب شامپوها و نرم کننده ها استفاده میشود که بررسی ها نشان میدهد پارابن ها قابلیت سرطان زایی دارند.

در مطالعه ای که در سال ۲۰۰۴ انجام گرفت، پارابنها در مقدار کم در تومورهای سرطان پستان یافت شده اند. با توجه به اینکه این مواد ساختارهای شبه استرو‍ژنی دارند، بروز این عارضه را محتمل میکند. از طرفی گزارش های متعددی از واکنشهای حساسیتی فوری نوع ۱ مثل کهیر و واکنشهای حساسیتی تاخیری نوع ۴ مثل درماتیت تماسی با کاربرد فرآورده حاوی پارابن روی پوستهای بسیار حساس و آسیب دیده منتشر شده است.

در بیشتر محصولات شیمیایی که برای رفع بوی عرق استفاده میکنیم پارابن وجود دارد درحالی که از ضررهای آن بی اطلاعیم:دئودورانت ها و ضدعرق ها به صورت فوم ها و فرمول های فراوان وجود دارند؛ مثل رول ها، ژل ها، حالت های چسب مانند، صابون و… که بسیاری از این محصول ها برای مصرف زیربغل هستند. اگر چه دئودورانت ها و ضدعرق ها دسته بزرگی از محصول های بهداشتی ـ آرایشی را در آمریکا تشکیل می دهند ولی تاثیر زیادی در بیماران با هیپرهیدروز (تعریق شدید) نداشته و اثر آنها نیز موقتی اند.

paraben1فیلیپا، عضو رسمی انجمن بین‌المللی سرطان و جامعه سرطان آمریکا معتقد است، مواد اختصاصی در دئودرانت‌ها به عنوان نگهدارنده وارد جریان خون می‌شوند یا در بافت پستان تجمع پیدا می‌کنند و با تحریک تولید استروژن، باعث می شوند سلولهای سرطانی رشد کنند.

برای اجتناب از این ماده در خواندن برچسب شامپو باید حواسمان به ترکیباتی باشد که به پارابن (Paraben) ختم می‌شوند. هرچند بیشتر این ترکیبات از رده خارج شده‌اند، ولی بسیاری از کارخانه‌ها پارابن‌ها را با سایر نگهدارنده‌های مصنوعی جایگزین کرده‌اند که باز هم خطرناک هستند. پس اگر عبارت “فاقد پارابن” روی محصولی زده شده بود، بی‌خطر بودن آن را تضمین نمی‌کند.
دی اکسان چیست و با ما چه می‌کنند؟

ناخالصی‌ است که از سوی سازمان حفاظت از محیط زیست آمریکا (EPA) خطرناک و سرطان‌زا معرفی شده‌اند. پس از تماس دی‌اکسان با پوست انسان این ماده به سرعت جذب بدن می‌شود و در مدت زمان کوتاهی می‌توان مقادیر مشخصی از آن را در خون یا ادرار فرد ردیابی کرد. این ماده می‌تواند به صورت بالقوه احتمال ابتلا به سرطان‌های کبد، پستان و پروستات را افزایش دهد. همچنین جذب موضعی آن باعث حساسیت‌های خفیف تا شدید پوستی و چشمی می‌شود.

و اما نگران‌کننده‌ترین عارضه دی‌اکسان مربوط به شباهت ساختاری آن با هورمون استروژن است. بدن انسان و بسیاری از حیوانات این ماده را با استروژن اشتباه می‌گیرد. به همین دلیل دی‌اکسان می‌تواند موجب به هم ریختن توازن هورمونی بدن می‌شود، اتفاقی که در طولانی ‌مدت موجب کاهش قدرت باروری در نسل‌های آینده خواهد شد.

در حقیقت دی‌اکسان نه یک ماده اولیه افزودنی به ترکیبات شامپو که یک ناخالصی است. یک ناخالصی خطرناک که در خلال فرآیند ترکیب مواد اولیه تولید می‌شود. از سوی دیگر فرمالدهید هم با تجزبه برخی از مواد سازنده شامپو با گذشت زمان در قوطی‌های آن تولید می‌شود.

طبق نتایج آزمایشگاه مستقل کالیفرنیا، ۸۲ درصد از محصولات آمریکایی به فرمالدیید و ۶۷ درصد آنها به ۱و۴ دی‌اکسان آلوده بوده‌اند. طبق قوانین اتحادیه اروپا، تمامی شرکت‌های تولیدی موظف‌اند در صورتی که میزان فرمالدهید محصولات آنها به بالای ۵۰۰ پی‌پی‌ام می‌رسد از برچسب‌های هشداردهنده استفاده کنند. این درحالی است که بسیاری از محصولات آمریکایی مورد آزمایش تا ۶۱۰ پی‌پی‌ام نیز فرمالدیید داشته‌اند.

به گفته دکتر عفت السادات فربود، دکتر داروساز، عضو هیات علمی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران، ما نه تنها در مورد دی اکسان، بلکه در مورد بسیاری از پارامترهای فرآورده های بهداشتی آرایشی مهم، استاندارد خاصی در ایران نداریم. بعلاوه مشکلات نظارتی ما تنها محدود به فرآورده ای مانند شامپو نمی شود و در مورد بسیاری از محصولات این مشکل وجود دارد. اداره استاندارد یک سری فاکتورها را به عنوان پارامتر ارزیابی در نظر می گیرد و آنها را مورد سنجش قرار می دهد ولی بسیاری از پارامترهای دیگر اصلا اندازه گیری نمی شود. برای مثال توجه به این نکته که ماده فعال در محصول به چه اندازه وجود دارد، مورد اهمیت قرار می گیرد ولی اینکه آن مقدار ماده فعال اثر ادعا شده در برچسب محصول را نشان می دهد یا نه مورد بررسی قرار نمی گیرد.»

البته باید به این نکته هم توجه داشت که اداره استاندارد و وزارت بهداشت در مورد نظارت بر کیفیت و استاندارد محصولات داخلی خیلی بهتر عمل می کنند. مشکل اصلی ما در این مورد بیشتر با برخی محصولات خارجی است که به شکل قاچاق و بدون نظارت از هر کشوری وارد کشور ما می شوند.

دکتر ذوالفقاری می گوید: «مراکز و ارگان های در ارتباط با سلامت و بهداشت توصیه می کنند در ترکیب سورفکتانت ها و مواد شوینده بیشتر از موادی استفاده شود که کمترین میزان مراحل اتوکلسیفیه شدن را در فرآیند تولید خود دارند. میزان استاندارد دی اکسان در محصولات شوینده و به طور خاص شامپوها ۲۵۰ ppm در نظر گرفته شده است که در کودکان به دلیل حساسیت بیشتر، این میزان به ۸۵ ppm کاهش پیدا کرده است.